У (борлиқни) фаол идрок этувчидир. Чунки асло ҳаракати ва идроки бўлмаган нарса ўликдир. Идрокнинг энг ози идрок этувчи ўз-ўзича сезмоғидир. Узи сезмайдиган нарса эса жонсиз жисмлар ва ўлик танлардир.
Мутлад комил тирик зот шундай зотки, барча идрок этувчилар унинг идроки остида бўлиб, барча мавжудот унинг феъли остида тартиб топар, уларнинг ҳеч бири унинг илмидан ташқари бўлмас. Бу сифатларнинг барчаси Аллоҳ таолодадир. Демак, У мутлақ Ҳай — тирикдир. Ундан ўзга тирикларнинг ҳаёти ва идроки чегарали, ўлчовлидир. Бас, тириклар мартабаларининг фарьрти бўлганлиги боис ўзаро тафовутли бўладилар. Бунга фаришталар, инсонлар ва ҳайвонлар мартабасини шарҳлаганда ишора этилди.
Имом Муҳаммад Ғаззолийнинг
"Аллоҳнинг гўзал исмлари" китобидан
